Aanval op Iraanse generaal is kantelpunt: alles wat je erover moet weten - NU.nl

Aanval op Iraanse generaal is kantelpunt: alles wat je erover moet weten - NU.nl

Met de moord op de Iraanse hooggeplaatste generaal Qassem Soleimani zijn de toch al hoog opgelopen spanningen tussen Iran en de Verenigde Staten op een kantelpunt beland. Als Iran een tegenaanval zal uitvoeren, is een oorlog in de instabiele regio niet meer te vermijden, denkt Irandeskundige aan de Universiteit van Amsterdam Peyman Jafari.

Wat ging er deze week vooraf aan de Amerikaanse aanval?

Het verder oplopen van de spanningen begon op 27 december, toen bij een raketaanval van de Kataib Hezbollah, een aan Iran gelieerde militie, op een militaire basis in de buurt van het Noord-Iraakse Kirkuk een Amerikaan om het leven kwam. De VS hield Soleimani verantwoordelijk voor de aanval.

Als vergelding voerde het Amerikaanse leger 29 december luchtaanvallen uit op militiedoelen in het grensgebied tussen Syrië en Irak, waarbij 25 doden vielen. Als gevolg daarvan waren er afgelopen dagen massale protesten bij de Amerikaanse ambassade in de Iraakse hoofdstad Bagdad.

Soleimani, leider van een speciale eenheid binnen de Iraanse Revolutionaire Garde (Quds-brigade), zou volgens de VS deze demonstraties, die woensdag leidden tot een aanval op de ambassade, hebben opgezet. Ook zou hij volgens de VS plannen hebben gehad om Amerikaanse doelwitten in Irak en omliggende landen aan te vallen. Soleimani werd uiteindelijk op 3 januari gedood bij een gerichte Amerikaanse raketaanval.

Iran en de VS liggen met elkaar in de clinch. Maar waarom speelt dit zich dan af in Irak?

Iran heeft veel invloed in buurland Irak. "In 2003 vielen de Amerikanen Irak binnen, wat leidde tot het ontstaan van Iraakse milities tegen de VS. Voor Iran was dit ook belangrijk", legt Jafari uit.

Daarnaast gaan de banden tussen de Iraanse Revolutionaire Garde (IRG) en deze milities nog verder terug, tot aan de Irak-Iran oorlog van de jaren tachtig. Onder het regime van Saddam Hoessein werden Iraakse leiders vervolgd, bijvoorbeeld ook Abu Mahdi Al Muhandis. Hij vluchtte naar Iran, leerde Perzisch en werd commandant binnen de IRG. Al Muhandis werd bij dezelfde aanval gedood als Soleimani.

Maar nog belangrijker volgens Jafari: De banden tussen de IRG en Iraakse milities zijn versterkt sinds de opmars van Islamitische Staat (IS). "In 2014 vielen jihadisten de miljoenenstad Mosoel binnen, waardoor het reguliere Iraakse leger op de vlucht sloeg. Iran steunde de Iraakse milities in de aanval tegen IS."

"Nadat IS werd verslagen zijn ze gebleven en de milities gaan trainen", vertelt de Irandeskundige. "Ze hangen dezelfde religieuze waarden aan én willen de VS weghebben uit de regio."

De spanningen tussen de VS en Iran zijn niet nieuw.

Natuurlijk moet deze (nieuwe) escalatie worden geplaatst in een grote context. In mei 2018 trok de VS zich namelijk terug uit het nucleaire akkoord met Iran en ontstond er een actie-reactieketen. De VS legde weer economische sancties op aan het land, waarop Iran reageerde met het verrijken van het uranium in het land.

Over en weer vonden vervolgens acties plaats. Zo werden er aanvallen gepleegd op olietankers in de Perzische Golf, droneaanvallen uitgevoerd op Saoedische olie-installaties en stuurde de VS meer militairen naar het Midden-Oosten.

Waarom heeft Trump besloten om deze aanval uit te voeren?

"Dit vertelt ons dat de strategie is gewijzigd en dat de regering-Trump dubbel inzet", zegt Kirsten Fontenrose, oud-directeur voor de Perzische Golf in de Nationale Veiligheidsraad onder Trump en nu werkzaam bij de denktank Atlantic Council. "Ze hebben beseft dat de campagne van maximale druk, zoals door economische sancties, Iran internationaal wel heeft geïsoleerd, maar bijvoorbeeld niet heeft geholpen om het Iraanse kernprogramma in te perken."

De VS heeft Iran meerdere gelegenheden geboden om zonder gezichtsverlies te de-escaleren, aldus Fontenrose. "Het koos ervoor die niet te benutten."

De Amerikaanse president heeft de bevoegdheid militaire middelen in te zetten als sprake is van een directe dreiging voor Amerikaanse troepen of burgers, of als vergelding na een aanval, zegt Fontenrose. "Op een gemiddelde, vredige dag zou hij niet in staat zijn Iraans personeel aan te vallen, maar nu was sprake van een directe dreiging: Soleimani plande aanvallen op Amerikaanse belangen."

Teheran dacht mogelijk dat Trump, die niet geldt als oorlogszuchtig, het niet zou aandurven om terug te slaan in een verkiezingsjaar, meent Fontenrose. "Maar nu was er een dreiging tegen zijn eigen mensen, waardoor hij zich een vergeldingsactie goed kon veroorloven. Het is ook een boodschap aan partners en bondgenoten: de VS leunt niet lijdzaam achterover."

Dat Soleimani verscheen op de luchthaven van Bagdad maakte hem een "target of opportunity", een gelegenheidsdoelwit, zei een Amerikaanse functionaris vrijdag tegen CNN. Daarbij moet worden vermeld dat de Iraanse generaal ook al op de 'dodenlijst' van voorgaande Amerikaanse presidenten stond. Hij werd beschouwd als verantwoordelijk voor het verlies van honderden Amerikaanse levens. Zowel Barack Obama als George W. Bush besloot daar geen navolging aan te geven, uit vrees voor oorlog. De regering-Trump lijkt minder schroom te voelen.

Wat zal Iran gaan doen?

De hele wereld kijkt op dit moment naar Iran. De hoogste geestelijke leider en aanvoerder van de IRG, Ayatollah Al Khamenei heeft de VS vrijdag al gewaarschuwd voor vergelding. Soleimani was één van de belangrijkste mannen binnen de IRG en zou in de toekomst zomaar een belangrijke positie hebben kunnen krijgen binnen de Iraanse regering.

Het land staat onder enorme druk om nu terug te slaan. Zo'n gezichtsverlies kunnen ze niet voorbij laten gaan. Toch denkt Jafari dat Iran voorzichtig zal handelen en niet meteen actie onderneemt. "Ze zullen wachten met wraak nemen, want anders komen ze in een oorlog terecht. Als ze een actie ondernemen, dan zal de VS direct terugslaan en Iran is daar niet bij gebaat."

Kirsten Fontenrose beaamt dat. "Een grondoorlog zou rommelig worden en iedereen zou er een verliezer zijn, maar Iran zou het ergst verliezen."

Wat zal er dan gaan gebeuren? Jafari: "Iran zal om te beginnen waarschijnlijk enorme protesten gaan beginnen in Iran, om te laten zien hoe populair Soleimani wel niet was. Ze gaan de publieke opinie mobiliseren en het nationalisme optrommelen. Ook in Irak zullen naar verwachting weer demonstraties plaatsvinden, aangezien er ook Irakezen zijn omgekomen."

Daarnaast denkt Jafari dat het ook zal leiden tot debat in het Iraakse parlement. Nog meer dan ooit zal het geluid te horen zijn dat de Amerikanen weg moeten uit het land. Deze aanval kwam ook voor Irak als een verrassing.

Als oorlog geen goede optie is, wat blijft er dan nog over voor Teheran?

Als Iran uiteindelijk toch wraak zal nemen, door bijvoorbeeld het aanvallen van Amerikaanse doelen in de regio, heeft dit grote consequenties in het Midden-Oosten. "Overal staat het alarm al op rood. Regeringen van landen zoals Isräel, Jordanië, Egypte en Saoedi-Arabië worden door de VS gesteund, maar de andere landen zijn bondgenoten van Iran. Een oorlog tussen deze landen kan de hele regio in de fik steken", aldus de Irandeskundige.

Fontenrose: "Ik ben er heel zeker van dat de Iraanse reactie uit twee fases zal bestaan. Ten eerste onmiddellijke vergelding door milities zoals Hezbollah in Libanon en Syrië, waarschijnlijk in de vorm van rellen of raketaanvallen. Ze hebben daar geen sturing van Teheran bij nodig: ze zijn gewoon kwaad."

Daarna volgt fase twee: sporadische aanvallen, gericht tegen Amerikaanse belangen. "Waarschijnlijk niet eens in de regio: Iran zal mikken op plekken die wij moeilijk kunnen voorspellen, bijvoorbeeld met aanvallen op Amerikaans ambassadepersoneel in Zuid-Amerika. Dan wordt de vraag: kun jij raden waar ze zullen toeslaan? Kun je de hele wereld verdedigen?"

Let's block ads! (Why?)

2020-01-03 16:07:00Z
https://news.google.com/__i/rss/rd/articles/CBMibmh0dHBzOi8vd3d3Lm51Lm5sL3dlZWtlbmQvNjAyMTQ4Ny9hYW52YWwtb3AtaXJhYW5zZS1nZW5lcmFhbC1pcy1rYW50ZWxwdW50LWFsbGVzLXdhdC1qZS1lcm92ZXItbW9ldC13ZXRlbi5odG1s0gFtaHR0cHM6Ly93d3cubnUubmwvd2Vla2VuZC82MDIxNDg3L2FhbnZhbC1vcC1pcmFhbnNlLWdlbmVyYWFsLWlzLWthbnRlbHB1bnQtYWxsZXMtd2F0LWplLWVyb3Zlci1tb2V0LXdldGVuLmFtcA?oc=5

Lees volgende >>>>

Bagikan Berita Ini